ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିର, ଯାହାକୁ ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିର ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ, ଏହା ହେଉଛି ଓଡିଶାର ପୁରୀରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ହିନ୍ଦୁ ମନ୍ଦିର। ଏହା ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଚାର୍ ଧାମ ତୀର୍ଥସ୍ଥାନ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ ଏବଂ ଏହା ତାଙ୍କ ଭାଇ ଲର୍ଡ ବାଲାଭଦ୍ର ଏବଂ ଦେବୀ ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କ ସହିତ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କର ଏକ ରୂପ ଭଗବାନ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରାଯାଇଛି।
ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରର ନିର୍ମାଣ ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଏହାର ଉତ୍ପତ୍ତି ଦ୍ୱାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଉଥିଲା। ମନ୍ଦିର କମ୍ପ୍ଲେକ୍ସ ଏହାର ଉଚ୍ଚତମ ସ୍ପାୟର, ଜଟିଳ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଏବଂ ମହତ୍ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଧାର୍ମିକ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ମହତ୍ତ୍ୱ ପାଇଁ ଜଣାଶୁଣା |
ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରର ନିର୍ମାଣ ଏବଂ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ବିସ୍ତୃତ ବିବରଣୀ ଏଠାରେ ଅଛି:
1. ** ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଶଳୀ **: ଏହି ମନ୍ଦିରଟି କାଲିଙ୍ଗା ସ୍ଥାପତ୍ୟର ଏକ କ୍ଲାସିକ୍ ଉଦାହରଣ, ଯାହା ଏକ ଶଳୀ ଯାହା ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ପାଇଁ ସ୍ୱଦେଶୀ | ଏଥିରେ ଉଭୟ ଓରିସାନ୍ ଏବଂ ଦ୍ରାବିଡ଼ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକର ଏକ ନିଆରା ମିଶ୍ରଣ ରହିଛି |
2. ** ବ୍ୟବହୃତ ସାମଗ୍ରୀ **: ମନ୍ଦିର ମୁଖ୍ୟତ ବାଲୁକା ପଥର ଏବଂ ଲାଟେରାଇଟ୍ ରୁ ନିର୍ମିତ | ବିଭିନ୍ନ ପରାଣିକ ଦୃଶ୍ୟ ଏବଂ ଚିତ୍ରଗୁଡ଼ିକୁ ଚିତ୍ରଣ କରିବା ପାଇଁ ଏହି ପଥରଟି ଖୋଦିତ |
3. ** ସ୍ପାଇର (ଶିଖରା) **: ମନ୍ଦିରର ସ୍ପାୟର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ବଶିଷ୍ଟ୍ୟ, ଯାହା 58 ମିଟର (190 ଫୁଟ) ରୁ ଅଧିକ ଉଚ୍ଚକୁ ଉଠିଛି | ସ୍ପାୟରର ଉପରି ଭାଗ ଆଠଟି ଧାତୁର ମିଶ୍ରଣରେ ନିର୍ମିତ ଏକ ଚକ୍ର (ଚକ) ସହିତ ସୁସଜ୍ଜିତ | ଚକ୍ର ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କର ପ୍ରତୀକ ଏବଂ ସୁଦର୍ଶନ ଚକ୍ରକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରେ |
**। ଦେବତାମାନେ ଏହି ହଲରେ ଆବଦ୍ଧ |
5. ** ନତା ମାଣ୍ଡିର ଏବଂ ଭୋଗା ମଣ୍ଡପ **: ମନ୍ଦିର କମ୍ପ୍ଲେକ୍ସ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଅନ୍ୟ ଦୁଇଟି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂରଚନା, ପ୍ରତ୍ୟେକର ନିଜସ୍ୱ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ବିବରଣୀ ରହିଛି | ନତା ମାଣ୍ଡିର ଯେଉଁଠାରେ ରୀତିନୀତି ଏବଂ ନୃତ୍ୟ ପରିବେଷଣ କରାଯାଏ, ଯେତେବେଳେ ଭୋଗା ମଣ୍ଡପ ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟ ଅର୍ପଣ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ |
**। କାରିଗରମାନଙ୍କ କାରିଗରୀ ମନ୍ଦିରର ପ୍ରତ୍ୟେକ କୋଣରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଦେଖାଯାଏ |
7. ** ରତ୍ନା ଭେଡି **: ଏହା ହେଉଛି ମନ୍ଦିରର ମୁଖ୍ୟ ସ୍ପାଇରର ଉପରିଭାଗରେ ଏକ ଉଠାଯାଇଥିବା ପ୍ଲାଟଫର୍ମ, ଯେଉଁଥିରେ ସୁଦର୍ଶନ ଚକ୍ର ଅଛି | ଏହା ମନ୍ଦିରର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଡିଜାଇନର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପାଦାନ |
8. ** ଯଜ୍ଞ କୁଣ୍ଡାସ **: ଧାର୍ମିକ ସମାରୋହ କରିବା ପାଇଁ ମନ୍ଦିର କମ୍ପ୍ଲେକ୍ସ ମଧ୍ୟରେ ଏକାଧିକ ଯଜ୍ଞ କୁଣ୍ଡା (ଅଗ୍ନି ବେଦୀ) ଅଛି |
9. ** ପାଭିଲିୟନ୍ ଏବଂ ଗେଟୱେ **: ମନ୍ଦିର କମ୍ପ୍ଲେକ୍ସରେ ଅନେକ ଛୋଟ ପ୍ୟାଭିଲିୟନ୍, ଗେଟୱେ ଏବଂ ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ, ପ୍ରତ୍ୟେକଟି ଏହାର ଅନନ୍ୟ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ବଶିଷ୍ଟ୍ୟ ସହିତ |
ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରର ନିର୍ମାଣ ଏକ ସମୃଦ୍ଧ ଇତିହାସ ରହିଛି ଏବଂ ଶତାବ୍ଦୀ ମଧ୍ୟରେ ଏହାର ନବୀକରଣ ଏବଂ ରୂପାନ୍ତର କରାଯାଇଛି | ଏହା ଓଡିଶାର ଲୋକମାନଙ୍କର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଏବଂ କଳାତ୍ମକ ଦକ୍ଷତାର ଏକ ପ୍ରମାଣ ଭାବରେ ଛିଡା ହୋଇଛି | ମନ୍ଦିରର ବାର୍ଷିକ ରଥ ଯାତ୍ରା, ଯେଉଁଥିରେ ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ରଥରେ ନିଆଯାଏ, ଏହା ଏକ ବିଶ୍ୱ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଘଟଣା ଯାହା ପୃଥିବୀର ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଭକ୍ତ ଏବଂ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିଥାଏ |
