ଦାନାପାଣ
ବଲୀଦତ୍ତ ପ୍ରତ୍ୟାକ୍ଷମଣ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା ଗୋଝେଇଲ, କାଲୀ କୁଷ୍ଠା ଢରକେଇ ଗୃହଁ ଛୁଡ଼ଲ ଦୀର୍ଘ କୁହାତ, ଦାନ୍ତ ଦେଖାଇ ଗାଉଁ ଗାଉଁ ହେଲା । ଢାର ଘର୍ଘ କୁହାଟ କୁକୁଈଆ ଭଷାରେ ଗୋଟାଏ ସାହାଯ୍ୟ ଭକ୍ଷା, ଥାମ ଲୁଷ୍ ସେ, ଏ ପଡ଼ାର ଗୁସ୍ତାର ବାଙ୍କରେ ଅଛନ୍ଧ ଅନେକେ ଯେଉଁମାନେ ଭାର ପ୍ରଶଂସକ, ଭାର ଉପାସକ, ଢାର ବନ୍ଧ । ଦୂରରୁ ସେମାନେ ଉତ୍ତର ଦେଲେ । କ କୁଝି ବ ବଲାଦତ୍ତ ! କିନ୍ତୁ ହଠାଢ଼ ସେ ଅନୁଭବ କଲ, ସେ ଗୋଟିଏ କୁକୁର-ବୃହ ଭତରେ । ସେ,— କୁମାମ ଘର ଅଫିସର । ଧୀରେ ଗୁର ଦବସାଇ ଆସିଲ ଭ ି,—ଈ ଦୁର୍ଯୋଗର 90, ଏ ରଜରେ ସେମାନେ ଆନ୍ତ୍ରମଣ କଈ ଆସୁଛନ୍ତ ସାହର କୁକୁରମାନେ, ଦାନ୍ତ ଦେଖାଇ Eଉ ଲg ଲହ କଣ ଟେଷ୍ଠ ଆସୁଛନ୍ତ ସେମାନେ, କିଏ ଗୋଡ଼ରେ ଘସ୍ତାକୁ ଆଞ୍ଚ ଓ ପକାଇ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଛୁ, କିଏ ଗୋଡ଼ ଟେକି ପଶସ୍ର। କଣ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଛୁ, ସମସ୍ତ ଙ୍କ ରୁଣ୍ଡରେ କଗୁଲ କୋଲାହଲ, ନାନା ସ୍ତରରେ ଏବଂ ଫ୍ଟମେଲ ଗଛଢଲେ ଗର୍ଜନକଈ ଫୁରୁଲୁଟି ପଈ ନାଶ ନାଈ ରଣରଙ୍ଗ ନ କାଲୀ କୁଷୀ ଢାଙ୍କୁ ଉତ୍ତେଜକ କରୁ ତ,—ଅଗାଅ; ଅଗାଥ ! ଦେଖାଅ ସର୍ବହରର ସଂହଶର ବଲ ନରମ ପୁଚୁପୁରୁ ସୃସ୍ଥି ବାଦ ଉପରେ ।
ଗୁପ୍ତାରେ ଥାଇ କଢୁଣ ସ୍ତରରେ ଶତ୍କାର କଲ ବଳଦତ୍ତ — ବନ୍ଧୁ, ବନ୍ଧୁ,—'' ''ଅରେ ଅରେ—ହେଇ ୫ମି ! ଲଆ ଭଲ, କିଛି କଈବ ନାଇଁ ।” *ମି ଅପମାନ ପାଇ ଭେଓ ଭେଓ ହୋଇ ଘର ଭିତରକୁ ପଲେଇଲା । ଇଂଗିତ ବୁଝି ସାହର କୁକୁର ଲେଉଝିଗଲେ । ବଳୀଦତ୍ତ ମୁକ୍ତହେଲ, କନ୍ତୁ ପଡ଼ବ ବନ୍ଧୁ ହାତରେ, ହାଡ଼ ଆ ହାତରେ ଢାର ବାହାକୁ ମୋଡ଼ଧର ଘୋଷାଈ ନେଇ ସ୍କୁଲଛୁ ବନ୍ଧୁ— ପାଗଲ ବନ୍ଧୁ,—“ଆରେ ଏମିଶ୍ର ଥରୁତୁ କାହଁକି ? ଡଈଲ୍ କରେ ? ଆରେ ଅନ୍ତା, ହେଇ ସଣ୍ଟ ଦା, ହେଇ ଅଶୋକ, ହେଇ ନନ୍ଦ, ହେଇ ଦେଖ ବଳୀଦତ୍ତ ଆସିଛୁ ।’’ ଆଶ୍ରମ ଚୌଦ୍ଧ ଭୂକ୍ତରେ ମାଦେଇ, —“ବସ୍, ଗ୍' ଖା.. ସୁସ୍ଥ ହ, ବଚରକୁ ଭୃକୁର ଗୋଡ଼େଇଲେ ।”
“ନମସ୍କାର—” ବଳୀଦତ୍ତ କହଲ । “ ନମସ୍କାର—”ଙ୍କ ବଳୀଦତ୍ତ, ତମର କଣ ହେଇବ ? ମୁନ୍ଧା ଫ୍ୟାକାଣେ
କ୍ୟାନୋ ଏଇଁ ? କରେ ବନ୍ଧୁ ?”
‘‘ତାଙ୍କର ପ୍ରମୋସନ୍ ହେଇଶ’” ନନ୍ଦ କହଲ, ‘‘ନା, ସଢ ନୁହେଁ ?” ସମସ୍ତେ ହସିଲେ, ଅନ୍ତ କହଲ,—“ଭଲ ଲଈକ୍ ଢମର ନନ୍ଦ, ପ୍ରମୋସନ୍
ହେଲେ ମୁହଁତା ଶୁଖିବ କାର୍ଦ୍ଦକ ?” “କାରଣ କୁକୁର ଗୋଡ଼ାନ୍ତ” ସମସ୍ତେ ହସି ହସି ଗଡ଼ଲେ, ବଳୀଦତ୍ତ ହସିବାକୁ ବାଧ ହେଲ । ନନ୍ଦ Ċଅହୋଇ କହିଲେ, “ଦଳ ନେତା ପ୍ରମୋସନ୍ ପରେ