"ହୁଏ ହୁଏ, ନହୁଏ ଅସ୍ଥ ଜୋରରେ କହ ବnଦତ୍ତ ସ୍ବାମୀର ବେକରେ ପ୍ରକା ହସି ପକେଇ କାର୍ଦ୍ଦକ, ସମସ୍ତ କାହଁକ, ସମସ୍ତରେ ସରୁ ହବ ।” କଥାଗୁଡ଼ାକ ପାଣି ଗିଲସେ ଟିଇଦେଲ । ସତ୍ତ୍ୱେଶମୀ ଗୃହିଲ, ค! ଉପରକୁ ଭଲକୁ ହୋଇ ନାଚୁଛୁ ।ପ୍ରକାଣ୍ଡ ଗୋଟାଏ
ଏଇନା ତମେ ଯାହା କହଲ, ସମରେ ସବୁ ହବ । ଢମ ସାହେବ୍ କାଳରେ ପଦେ, ଆଉ ଗ୍ରମବାରୁ ମ‘ଉପର ଗାଈମା ଖସିପଞ୍ଜାବ । ଡଃ, ଥାକୁଲର ଯୋଉ ନା 18 ! ଅଲଙ୍କାର ଢ ଗଢ଼ାନ୍ତରିତ ହଳକ ହଲ । ଅଚ୍ଛା, ଏ ଯୁଗ କ'ଣ ହେଇଥଲ ଇଥଲ ଖାଈ ଘୁମବାରୁଙ୍କ ପାଇଁ ? ତମେ ତ କହୁଥୁଲ, ସେତେ ପଢ଼ା ମୁହନ୍ତ ବ, ତମେ ଏଣେ ଣ୍ଡେନ୍ସକୁ ସେ ଖାଈ ଫାକ୍ଳାସଯାକେ । ଆଉ ଢମ ସାହେବଙ୍କୁ
ପଛଅ ସରେଶମ ସ୍ଟିଗ୍ଧ ଦୃଷ୍ଟି ଷ୍ଟିରେ ଅନେ ଅନେଇ ରହିଲ ସ୍ବାମୀ ମୁହଁକୁ ଏବଂ ମୁହଁ କେଉଁ ଦୂରର ଭବଷ୍ୟଭକ୍ତି—ସେଠି ଭର ଆସେ, ଅଲଙ୍କାର ଗଢ଼ାହୁଏ, ମାଛଭଜାର • ରୁ ଶୁଭେ, ଭେ, ସରେଳନଟ ଗୁଳନର ପାଦରେ ଦମ୍ଭ ଆସେ ।
ବଳୀଦତ୍ତ ହସିଦେଲ, କହଲ, —“ସରୁର କର, ମେଞ୍ଜ୍ । ଫଲବ ।”
ସରେକ୩ ପାନ ଭଙ୍ଗି ବସିଲ । ବଳୀଦତ୍ତ ଦାଣ୍ଡଘରକୁ ଗଲା । ଭବସ, କହବ କି ନାହଁ ଆଶର କଥା । ଭତରକୁ ପଶିବାକୁ ବାଟ ଟିକିଏ ସେ ଖୋଜୁଛୁ, ଖାଲି ମୁଣ୍ଡ କୋଉଛୁ, ବା ଦଶୁ ନଥିଲା । ଆଣ୍ଡ ସେ ଟିକିଏ ସୁବଧା କଣ ଆସିପାଊଛୁ । ଭାବଲ, ସତ୍ତ୍ୱେଳନ ଶୁଣିବ, ହୁଏତ ସାହରେ ଗଢିଦେବ, ତେବେ ? ଈଶ୍ବସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ କ କଣ କଣ ସକଥା ବୈକ ଜାଣେ, ଅଭ୍ୟାସ ହୋଇଯାଇଛୁ, ତେଣୁ ସରୁକଥା ସ୍ତ୍ରୀକୁ କହେନାହଁ । ପୁଣି ହନାହଁ । ପୁଣି ସେ ସାତ ପାଞ୍ଚ ଭବନାରେ ଦୃଢ଼ଥାଏ, ଦାନାପାଣିର ଅଛୁଣ୍ଡା ଯୋଜନା । ସଜଳ ପାନଦେଇ ବାସନ ଉଠେଇ ଗଲଣି । ଦୂରରୁ ଘୋଡାଝାପୁ ଶବ୍ଦ ଶୁଭଲ, ମନର ଧାନ୍ତ ହେଲ, "ସାହେବ ।" 2 ? ଅଭ୍ୟାସ ଅନୁଯାୟୀ ଅଧଗ୍ନେବା ପାନଖଣ୍ଡ, ପାଟିରୁ କାଢ଼ି ପଦାକୁ ସେ ଫୋପାଡ଼ି ଦେଲ, ମୁହଁର ପାଣି ଦେହର ଠାଣି ବଦଲଗଲ, ଇଞ୍ଜିନ୍ ବାମ୍ଫ ଛୁଡ଼ଲପଣ ଫିସ୍ଫିସ୍ ହୋଇ ସେ ତତ୍କାର କଲ,— ଦାନ୍ତ ଘୁଟି **ଏଇ ସରେଜ୍ ସରେଜ୍ —ସାହେବ୍ ସାହେବ୍-—"
ସଗ୍ରେକମ ହର୍ସି ‘ମାଲେ, କ’ଣ ଦେଖିବ ? ସେଇ ଝାଙ୍ଗରମୁଣ୍ଡି ଆ ପାଢମୁହାଁ ଝା —" “ଏଇ ସଙ୍ଗେଜ,—ଅସନା,—ସାହେବ,—ସାହେବ !” ହର୍ସି ହସି ପାଖରୁ ଆସିଲ । ଖଚାଖନ୍ତୁ, ଖଚାଖଚ୍, ଘୋଡ଼ାଝାସୁ ଆସୁଛୁ । ଝରକାର ଲୁହାବାଡ଼ ଉପରେ ଦେହ ଅଜାଡ଼ ଦେଇ ସତ୍ତ୍ୱେନମ ହିଛୁ ଦନ୍ଦନ ଯୌବନ ପଈ, ଆର ପାଖରୁ କଲେଜ ଟ୍ରନ୍ଧ ବହ ଖଣ୍ଡେ ଧର କ'ଣ
ପାଖେଇ