ଦାନାପାଣି
ଏଇ ନା ? ବଳୀଦତ୍ତ ଶୋଳରୁ । ହର୍ଷ। ମୋଡ଼ଦେଉଛୁ । ଦିନ ଶେଷରେ:· ଏଇ ଢାର ଅଲସ ଅନନ୍ଦ ।
ବଲୀଦତ୍ତର ଚେଢନା ଗୋଲେଇ ପୋଲେଇ ହୋଇ ଦେଖାଯାଉଥଲ ଖଣ୍ଡ ଖଣ୍ଡ ଅନୁଭୂତ । ଆପଣାର ସୁଖ କଳ୍ପ କଳ୍ପ ଦଶିଯାଉଥଲ ପରର ଦୁଃଖ । ଅନେକ ଦେଖିଲଣି ସେ । ନିଜର ଅଖଢ ଓ ନଜର ବଉଁମାନ ମଝି ରେ ସ୍ତରକୁ ସ୍ତର ହୋଇ ପନ୍ଥେଇ ରହଛନ୍ତ ସେମାନେ—ନ୍ଧଗୁଣ, ହଢାଣ, ଦୁଃଖିତ, ଦୁଃସ୍ଥ । ଆଖି ବୁଦ୍ଧଦେଲେ ସେହମାନଙ୍କ କଳରବ ସଢେକ ଶୁଯାଏ । ସେମାନେ ଖଞ୍ଚିଛ ଖଝିଛନ୍ତ, ପାଇ ନାହାନ୍ତ । ଅଛକ୍ତ ଅନେକେ ଯେଉଁମାନେ ନଇଁପଡ଼ କାମ ହଁ କରଯାଉଛନ୍ତ ଅଳ୍ପବନ, ଅଶା ରଖିଛନ୍ତ, କାମରୁ ଉପୁଜବ ଉଜ୍ଜ୍ବଲ ଉଷ୍ୟତ, ସେହପାଇଁ ଯୋଜନା କରିବାକୁ ଫନ୍ଦ-ଫିକର ଭୂଞ୍ଚାଇବାକୁ ଫୁରସତ୍ ନାହଁ । ଘରେ ସେହ ବାଉଁଶ ଅଲୁଗୁର୍ଣ, ଆସନ, ସେଲ୍ ସପ, ଖାଦ୍ୟ ସେହ ମୋଡ଼ା ବଗଡ଼ା ଗୁଢ, 20 ସେହ ଅସ୍ତ୍ରବ, ଦରମା ଫି ମାସର ପଞ୍ଚ ଡାଈଖ ଗଡ଼ାଏ ନାହଁ, ଖର୍ଚ ହୋଇ- ଯାଏ, ଢାପରେ କାଳବାସୀ । ଦେହ ଫୁ ରୁ ଟରୁ ମୁଣ୍ଡ, ଟିନ୍ଧବାକୁ ଛୁଣ୍ଡାଫଝା, ଆଖି ରୁକଲେ କାଲକ ନାଈଁ, ଗ୍ଧକର ଢାଲଗଛ ଛୁଇ । ଆଉ ଯେଉଁମାନେ,—ଶରକାଳ ଖାଈ ଫନ୍ଦ ଫିକର Ğ ଗ୍ରସ୍ଵଛନ୍ତ, ପାଇନାହାନ୍ତ କଛୁ ।
ଆଖି ଆଗରେ ଜ୍ବଳନ୍ତ ଉଦାହରଣ ଗଣ୍ଡା ଗଣ୍ଡା । ହଇନାରେ ମଲ ସୋମାସ୍ଟ) ପଳ୍ପନାୟକ । ଘରକୁ କଈଥଲ ସଢେକ କ୍ଳବ ଘର । ଆମ୍ଭବନ ଖାଈ ଚÓ, ଚର୍ଚ କୁମ୍ପାମର ବଡ଼ ଅଫିସରୁ ସେ ଗୋଟିଏ ଆସିଲେ ଝିଙ୍କ ପଈଁ ଢା ଧୂଏ ଧୂଏ ଲଗିଥାଏ, ଯାନ, ଗୁ' ଜଳଖିଆ, ଭେକ ଉଚ୍ଚ, ନରୁଝିଆ ଦେଖିଲେ କରୁଣ ମିନତ, — “ମୋ କଥା ପଡ଼ଥଲ କି ? ବୁଝି ଥିଲେ ମୋ କଥା ? କେବେ ହଊ ପ୍ରମୋସନ ? କଏ କଣ କହୁଥିଲ ମୋ ବିଷୟରେ ? ନାଁ ସାଇ?” ଗିଥାଏ ଭୁଢ଼ା ସୋମାୟା ପà- ନାସ୍ତିକଙ୍କ ଚେହେଘ, ସରୁ ସରୁ ହାଡ଼ ନାଡ଼ ହୋଇ ଡେଙ୍ଗା। ଖଡ଼ଖଡ଼, ଯୌବନକାଳର ଫୁଲ୍କା ପ୍ୟାଣ୍ଟ କୋଡ ସେଥରେ ଝ ଲରହେ ଝାଟିବାଡ଼ ଉପରେ ଧୋବାଘର ଜଗ ପଈ । ଘରେ ଦ୍ବି ଖସ୍ତ ପକ୍ଷ,—କଖାରୁ ପଈ ମଣିଷଟି, ସରୁବେଲେ ସାଜସୃଦ୍ଧ ହୋଇ ପ୍ରସ୍ତୁତ । ସୋମାୟା ପଳ୍ପନାୟକ ସହଜ ବନ୍ଧ ଭା କଈ ସହାନୁଭୂତ ଜଣାଇ ଢାର ଆଶା ଢେଈବାକୁ ଢା ଘରେ ବୈଠକ ଜମେଇବାକୁ ଆସନ୍ଧ୍ର ଅନେକ, ମିଶିବାର ପତ୍ତନ ସହଜ କରିବାକୁ ଅନେକ ‘ଧର୍ମ-ସମ୍ବନ୍ଧ ପାଢନ୍ତ । ବଡ଼ଦିନ ପତ୍ତନ ସହଜ କରିବାକୁ ଅନେକ’ ଧର୍ମ-ସମ୍ବନ୍ଧ ପାଢନ୍ତୁ । ବଡ଼ ଦିନ ଉତ୍ସବରେ ସୋମାୟା ପଳ୍ପନାୟକ ବଡ଼ ସାହେବମାନଙ୍କ ପାଖକୁ ଡାଲ ପଠାଏ, ମାଲ ଏ— ବାଧ ଦ™ଢ ସବୁ କଥାଲୁ ହଁ ସୋମାର୍ତ୍ତା ପଳ୍ପନାୟକ,—ହଇଜା ପରିସମାପ୍ତ କଲ ଭାର ଖର୍ଦ୍ଧଶୀର୍ଣ୍ଣ ଶବ୍ଦାରକୁ, ଆଶାରେ ମିଞ୍ଜି ମିଞ୍ଜି ଭାର ଦୁର୍ଦ୍ଦଶାଗ୍ରସ୍ତ ଜୀବନ ହୁଏଇ