ଗ୍ରନ୍ଥ ନ୍ତେଉଟାଣି । ବସାପାଖ । ସତ୍ତ୍ୱେଳନା ବସିଥିବ । ସରେଶମରୁ ସେ କpବ । ତାପରେ ? ଭରତର ସ୍କୁଲ, ଘରମୁହାଁ ।
ଅଗଣାରେ ଡେଙ୍ଗା। ଫୁଝିଥିବ । ପାଖ ଥୋଇ ବେକରେ ଦୂରରୁ ଶୁଦ୍ଭସ୍ଥ ବଂଶୀନାଦି । ବେଶ୍ ବେଶ୍—ଦିନ ଶେଷରେ ମଧୁର ବଂଶୀ,. ଶାନ୍ତ, ସନ୍ଧ୍ୟା । ତା ପରେ ଚମରୂପ୍ ଆପଣା ଘର, ---ସାନ ଡେଙ୍ଗା। ଖଡାଗଛ ଧାଞ୍ଜି ଉପରେ ଝାଝିବାଡ଼ରେ କହି ଫୁଲ ହେଲ୍ରୁ ଗୁହାଳରୁ ଗୋଙ୍କ ଦମ୍ଭାରଡ଼, ଚଉଗ୍ର ତଲେ ସଲଢା କାନ୍ଧ ଗୁରେଇ ଓଳଗି ହେଉଥବ ଢାର ସ୍ତ୍ରୀ, ତାହାର ଶୁଭ ମନାସୁ ଥବ । ଠାକୁରଘରୁ ଘଣ୍ଡା। ମାଦଲ ଶବ୍ଦ । ପଡ଼ିଶାଘର ସମ୍ପ୍ର ଦୀପର ବନ୍ଦନା “ଦୀପଂ ଜ୍ୟୋଷ୍ଠ ପରଂ ବ୍ରହ୍ମ”—
ଦୂରରୁ ବଂଶୀ ସୁନ, ବେଶ୍—ବେଶ୍ ।
କନ୍ତୁ ଏ କେଉଁ ଛବ ? ଏ ଢ ଗାଁର ! ନାହଁ ନୋଦ୍ଭବା କଥା, ବହରେ ପଢ଼ି ବା କଥା । ବୋଧହୂଏ ସିନେମାରେ ଦେଖାହୁଏ ସିନେମା ସେ ଦେଖେ ନାହିଁ । ମନ ଗଢ଼ି ରୁ ଅଦୃଢ ଖିଅଲ । ହୁଏତ ସେ ଶୋଷର ପାଣି, ଘୋଲହେଲା କଲ-ବନର ଆଉ ହା' ହା’କାର !
ବାଜେ କଥା । କଳୀଦତ୍ତ ଗୃହଁ ଦେଖିଲ ସେପାଖେ ସେ କଲେଜ ରୁନ୍ଧ ଝରକା ପାଖେ ଫୁ କୃଷ୍ଣ ବର୍ଣ୍ଣ । ଏ ପାଖେ ତା ଘର ଝରକା ପାଖେ ଗାଲରେ · ହାତ ଦେଇ ବସିଛୁ ଢାର ସ୍ତ୍ରୀ “ସଗ୍ରେକମ । ‘“8 — ଚଗଲ ଝୋକା,” ଗର୍ଜି ଉଠିଲ ମନ,—ଗଲ୍ ଖୋନା,--ଚଗଲ ଖୋକା—, କିନ୍ତୁ କଣ ଢା'ର ବଶୀର ସମ୍ବନ୍ଧ ସଙ୍ଗେକଙ୍କର ବସି ରହିବା ସାଙ୍ଗରେ ? ସରେଜଳ ଏମିତ ଏଠି ବସି ରହ ସରଳ୍ପନେ ଭାକୁହଁ ଅପେକ୍ଷା କରେ ପଢ଼ୁ । ଆହା ବିଚାର, କେଡ଼େ ନରୁଝିଆ ଲଗୁଥବ ଭାଲୁ । ତଥାପି, ମନଝା ମାନୁନାହଁ । ଲଗୁଛୁ ସେପରକ ସେ ଝରକାର .. ଶବଜାଲ ଧୋକା ଏ ଝରକାର ସଙ୍ଗେ ଖାଲ ଗୋଟାଏ ଛବର ଏପାଖ ସେପାଖ ।
ଘଗରେ ଦେହତା ଥରୁଛୁ, ଖର ନଶ୍ବାସ । ବଳୀଦତ୍ତ ଆପଣା ଘରର କଡ଼ା ହଲେଇଲା । ସରେଶନ କବା” ଖୋଲଦେଲ । ଆପଣାର ଘଗରେ ଘର ଭିତରକୁ ଅଧେ ବାଝ ମାଡ଼ଯାଇ ଢାପରେ କୃଷ୍ଣପଡ଼ ହଲ ସେ ସଫ୍ରେଶମୀକୁ । ପଦୋନ୍ନତ କଥା ଘୋଷଣା କରିବାକୁ ସ୍ମରଣ ନାହିଁ । ସରେଶନର ପିଠିତା ଦଶୁଛୁ, ସତ୍ତ୍ୱେଳମ ଧ'ରେ ଧୀରେ କବା୪ କଳ୍ପଛୁ । ପ୍ରକାଣ୍ଡ ଆକାର ସୟେକ ସେଠି ତାର ମୁହ ଭିକର ବକ୍ତୃଢ ମନର ବଙ୍କର ଶନ୍ତା ପିଠି, ପଟେ କାନ୍ଥପଈ । ଭକ୍ତରକୁ ଭେଦେନାହଁ, ପନ୍ଥେଇ ରହେ । ବଇଁଶୀର ଲହର ଉପରକୁ ଉଠିଲ, ଗୃହ୍ମ ଗୃହଁ ଘୁ ଣ୍ଡା ହୋଇ